W związku z toczącymi się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pracami nad zmianą ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Instytut na rzecz Państwa Prawa włączył w ten proces i przesłał swoje praktyczne sugestie i propozycje zmian przepisów ustawy. Zachęcamy do zapoznania się z zaproponowanymi uwagami:

Art. 4 ust. 11: „Organ gminy potwierdza tożsamość na podstawie ważnego dokumentu podróży lub innego dokumentu ze zdjęciem umożliwiającego ustalenie tożsamości i wprowadza dane do rejestru PESEL”.

· nadal zdarzają się sytuacje, kiedy to obywatele Ukrainy (przede wszystkim uciekający przed wojną na Ukrainie po raz pierwszy z terenów tymczasowo okupowanych) przybywają do Polski bez ważnego dokumentu podróży. Zasadne wydaje się przywrócenie stanu prawnego, w którym możliwe jest nadanie numeru PESEL ze statusem 'UKR’ na podstawie dokumentu innego niż dokument podróży. Przepis art. 4 ust. 13a pozostawić bez zmian – jak tylko obywatel Ukrainy uzyska dokument podróży (za pośrednictwem Ambasady/Konsulatu lub DP 'Dokument’), będzie na nim ciążył obowiązek uzupełnienia danych w rejestrze PESEL.

Art. 26 ust. 1 dodać pkt 7) o następującym brzmieniu:

7) świadczenia wspierającego, o którym mowa w Ustawie z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym.

· skoro osoby z PESEL UKR są uprawnione do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, a świadczenie wspierające jest swego rodzaju substytutem dla świadczenia pielęgnacyjnego po osiągnięciu pełnoletności, to zasadne wydawałoby się dodanie osób korzystających z ochrony tymczasowej (PESEL UKR) do grona osób, którym przysługuje również świadczenie wspierające (po spełnieniu przesłanek ustawowych).

Art. 12 ust. 17d dodać pkt 3) o następującym brzmieniu:

3) małoletnich, dla których został ustanowiony opiekun tymczasowy z grona osób o których mowa w art. 12 ust. 17c.

· zasadne wydaję się, żeby zwolnieniem z opłat za pobyt w OZZ były również objęte dzieci, które posiadaj opiekuna tymczasowego w postaci osoby wymienionej w art. 12 ust. 17c nawet w sytuacji, jeżeli na to dziecko jest pobierane świadczenie wychowawcze. Ust. 17c wymienia katalog osób będących w szczególnie trudnej sytuacji życiowej (wiek, niepełnosprawność itd.) stąd też zasadne wydawało by się wprowadzenie wspomnianego rozwiązania.

Art. 42 ust 3a; art. 42 ust. 5a; art. 42 ust. 6; art. 42 ust. 7; art. 42 ust. 8; art. 42 ust. 11; art. 42 ust. 12a; art. 42a ust. 1; art. 42b itd. wyraz „30 września 2025 roku” zamienić na „04 marca 2026 roku”.

· ze względu na przedłużenie ochrony tymczasowej „na poziomie UE” zasadne jest wprowadzenie powyższej zmiany w poszczególnych częściach ustawy.

Art. 10 – zasadne wydawałoby się wprowadzenie rozwiązania, polegającego na wprowadzaniu do rejestru PESEL informacji o ustanowieniu opiekuna tymczasowego zgodnie z art. 25 ustawy, a konsekwentnie udostępnienie możliwości opiekunowi tymczasowemu pobrania dokumentu elektronicznego DIIA.PL dla dziecka objętego opieką, będącego w wieku poniżej 13 roku życia.

Art. 42m. dodać pkt 3) o następującym brzmieniu: „adnotacja na karcie pobytu „Poprzednio posiadacz ochrony czasowej” wywołuje identyczne skutki prawne jak adnotacja „Dostęp do rynku pracy”

· wprowadzenie powyższego przepisu wydaje się zasadne w celu uniknięcia niepotrzebnych wątpliwości stosownych organów (ZUS, MOPR itd.), czy posiadacze tzw. „karty pobytu CUKR” posiadają prawo do wszelkiego rodzaju świadczeń. Zgodnie z ukształtowaną praktyką i doktryną prawną, prawo do świadczeń przysługuje wraz z prawem dostępu do rynku pracy (nie zaś z faktu umieszczenia samej adnotacji „dostęp do rynku pracy” na karcie pobytu). Prawo dostępu do rynku pracy posiadaczy karty 'CUKR’ jest bezsporne i wynika wprost z art. 42v ustawy, nie mniej praktyka pokazuje, iż cudzoziemcy, posiadający kartę pobytu bez adnotacji „dostęp do rynku pracy” (czy też karty pobytu z inną adnotacją), niejednokrotnie są zmuszeni miesiącami udowadniać odpowiednim organom, że poszczególne świadczenia są świadczeniami należnymi dla nich.

Zachęcamy do monitorowania nadchodzących zmian w Specustawie, a jak tylko wejdą one w życie, poddamy je szczegółowej analizie i omówimy kluczowe zmiany.