Jedną z grup, ubiegających się na terytorium naszego kraju o udzielenie ochrony międzynarodowej są osoby narodowości pamirskiej, pochodzące z Górskobadachszańskiego Wilajetu Autonomicznego (GBAO) (Republika Tadżykistanu). Są to członkowie mniejszości etnicznej i religijnej, która przez władze kraju pochodzenia jest poddawana krzywdzącym działaniom we wszystkich sferach życia. Sytuacja zaostrzyła się po masowych protestach, jakie miały miejsce w GBAO w listopadzie 2021 roku oraz w maju 2022 roku.

W oficjalnym stanowisku zawartym w rezolucji z dnia 7 lipca 2022 r. w sprawie sytuacji w Górskobadachszańskim Wilajecie Autonomicznym w Tadżykistanie (2022/2753(RSP)) (2023/C 47/17), Parlament Europejski wezwał: ,,(…) władze Tadżykistanu do wysłuchania pokojowo wyrażanych żądań demonstrantów i do natychmiastowego wszczęcia skutecznego i niezależnego dochodzenia w sprawie brutalnych starć w Górskim Badachszanie w trakcie protestów w maju 2022 r. i listopadzie 2021 r. i po tych protestach, w szczególności w sprawie użycia siły przez funkcjonariuszy organów ścigania, śmierci cywilów oraz domniemanych aktów tortur ze strony sił bezpieczeństwa, w tym domniemanych pozasądowych egzekucji pokojowych demonstrantów i zwykłych mieszkańców kilku wiosek w Górskim Badachszanie, a także w sprawie zabójstwa Gulbiddina Zijobekowa, do którego doszło 25 listopada 2021 r.; nalega, aby wszystkie osoby odpowiedzialne zostały postawione przed wymiarem sprawiedliwości, a ofiary otrzymały odszkodowanie”.

Sprawę osoby narodowości pamirskiej rozpatrzył m.in. w dniu 29 lipca 2024 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, sygn. akt IV SA/Wa 870/24, który uchylił decyzję Rady do Spraw Uchodźców w przedmiocie odmowy udzielenia ochrony międzynarodowej.

Istotne znaczenie mają następujące ustalenia Sądu, wskazujące na liczne naruszenia przepisów prawa ze strony Organu:

• ,,(…) niezrozumiała jest argumentacja Rady wskazująca na to, że cudzoziemiec opuścił kraj pochodzenia bez żadnych przeszkód, oraz że nic nie wskazuje na to, że do chwili opuszczenia kraju napotykał jakiekolwiek problemy z uwagi na swój udział w protestach. Należy przy tym zaznaczyć, że w świetle art. 17 u.u.c.o., cudzoziemiec może powoływać się na uzasadnioną obawę przed prześladowaniem lub rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, spowodowane wydarzeniami, które nastąpiły po opuszczeniu kraju pochodzenia”;
• ,,(…) W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, pomimo wskazania, że w piśmie z 21 kwietnia 2023 r. skarżący uzupełnił odwołanie m.in. o zarzut naruszenia art. 42 u.u.c.o., nie odwołano się do treści tego przepisu, nie wyjaśniono, czy zdaniem organu odwoławczego niezastosowanie art. 42 u.u.c.o. przez organ pierwszej instancji ze względu na wskazane rozbieżności, było zasadne, ani nie podano, jakich niepopartych przez skarżącego złożonymi dowodami okoliczności organ odwoławczy nie uznał za udowodnione z powodu niespełniania wymagań, o których mowa w art. 42 u.u.c.o. Brak jasnego stanowiska w tej kwestii mógł mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy”;
• ,,(…) stwierdzenie przez organ odwoławczy, że oświadczenia skarżącego ulegały w toku postępowania celowej ewaluacji (…) powinno zostać poprzedzone, albo umożliwieniem skarżącemu złożenia dodatkowych wyjaśnień dotyczących niespójności lub sprzeczności w jego oświadczeniach, co – zgodnie z art. 44 u.u.c.o. – powinno mieć miejsce podczas przesłuchania, albo przeprowadzeniem dodatkowych dowodów pozwalających zweryfikować prawdziwość oświadczeń skarżącego o zagrożeniu prześladowaniem spowodowanym wydarzeniami, które nastąpiły po opuszczeniu kraju pochodzenia”;

• ,,(…) nie można także nie dostrzec, że przesłuchanie odbyło się przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (jakkolwiek nie odnotowano tej istotnej okoliczności w protokole przesłuchania, to wynika ona z innych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy (…). Jak wynika z treści protokołu, niektóre wypowiedzi skarżącego (…), albo były nieprecyzyjne, albo zostały niedosłyszane lub źle zrozumiane, co wymagało wyjaśnienia w trakcie przesłuchania, które zgodnie z art. 44 ust. 4 u.u.c.o. powinno być przeprowadzone w warunkach pozwalających wnioskodawcy na wyczerpujące przedstawienie powodów
złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jak również – na co już wskazywano – powinno umożliwiać cudzoziemcowi złożenie dodatkowych wyjaśnień dotyczących niespójności lub sprzeczności w jego oświadczeniach w celu wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy”.

Wyrok jest prawomocny.