W maju 2014 roku do polskiego prawa została wprowadzona możliwość używania innych niż izolacyjne (detencja) środków zabezpieczania postępowań prowadzonych wobec cudzoziemców, których pobyt w Polsce jest nielegalny. Polska, wykonując obowiązek dostosowania prawa do standardów UE, przestała stosować środki izolacyjne w przypadkach, w których wystarczającym zabezpieczeniem postępowanie powinno być zgłaszanie się w określonych odstępach czasu do Straży Granicznej, wpłata zabezpieczenia pieniężnego, zamieszkiwanie w wyznaczonym miejscu, czy też przekazanie do depozytu dokumentu podróży.

Celem monitoringu było zbadanie praktyki oraz skali stosowania środków alternatywnych przez Straż Graniczną i sądy, a także identyfikacja przeszkód w ich stosowaniu. Równoległym celem była poprawa sytuacji migrantów nieregularnych oraz uchodźców.

Dzięki projektowi zebrano dane dotyczące prowadzonych przez Straż Graniczną i sądy postępowań w sprawach cudzoziemskich. Od 2013 r. zmniejszyła się liczba cudzoziemców umieszczonych w ośrodkach strzeżonych o 40% (1051 wobec 1755). Równocześnie w 2014 i 2015 roku SG i sądy zastosowały środki nieizolacyjne wobec odpowiednio 364 i 768 cudz. W trakcie realizacji monitoringu (XI 2015) doszło do dostosowania prawa polskiego do standardów UE. Monitoring (wnioski DIP, wywiady i interwencje prawników) zwiększył świadomość społecznej kontroli w 26 sądach i wszystkich oddziałach SG (w tym wszystkich ośrodkach strzeżonych). 150 cudzoziemców uzyskało pomoc prawną w w sprawach detencji i alternatyw. Powstał raport zawierający diagnozę i wnioski (12 konkretnych wniosków). Raport potwierdza pozytywne skutki wprowadzenia alternatyw i zawiera postulaty zmian w prawie (i praktyce). Raport dostępny jest on-line. Ponadto został rozesłany do wszystkich uczestniczących w projekcie podmiotów. Raport może być wykorzystany przez każdą instytucję działająca na rzecz ochrony praw migrantów w RP.

W ramach projektu zorganizowano szkolenie dla zespołu projektu oraz seminarium promujące raport, przygotowano i opublikowano raport podsumowujący monitoring, przeprowadzono 20 wywiadów, uzyskano informację z 26 sądów rejonowych, przeanalizowano 113 spraw z 13 Sądów Rejonowych w Polsce (w których stosowano detencję), ponadto prawnicy prowadzili stałe działania interwencyjne w ośrodkach strzeżonych.

Projekt wzmocnił też podstawy instytucjonalne wnioskodawcy (szkolenia, networking, współpraca z innymi instytucjami badawczymi).

Zapraszamy do lektury Raportu będącego wynikiem monitoringu realizowanego w ramach projektu „Monitoring stosowania alternatyw do detencji cudzoziemców” finansowanego z Programu Obywatele dla Demokracji ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Jeśli chcesz otrzymać Raport, wyślij prośbę z danymi adresowymi na adres: monitoring@panstwoprawa.org